Schoondochter/zoon uitsluiten van erfenis, kan dat?

Schoondochter uitsluiten

Vraag van de week

Nico van Scheijndel | Gepubliceerd: 20-02-2017

We hebben twee zonen, een heeft kinderen, de ander niet. Wat gebeurt er met onze erfenis als onze zoon zonder kinderen eerder overlijdt dan zijn vrouw?

Wanneer u en uw zoon geen testament hebben geldt de wet. Volgens de wet erft de langstlevende partner omdat er geen kinderen zijn. Uw schoondochter erft dus alles van uw zoon, haar man. Heeft uw zoon wel een testament, dan is hij vrij om naar eigen inzicht zijn erfenis te verdelen, onder de voorwaarde dat zijn vrouw altijd recht blijft houden op een passend verzorgingsniveau. Dit betekent dat ze door kan leven na het overlijden van haar man zoals ze daarvoor met hem gewend was.
 
Weet u niet of uw zoon zonder kinderen een testament heeft gemaakt of vertrouwt u zijn mogelijke doelen niet, dan hebt u een aantal mogelijkheden om zelf over uw nalatenschap te beschikken en uw schoondochter uit te sluiten.

Een tweetrapsmaking. In veel testamenten staat nu de standaard bepaling dat hetgeen door erven is verkregen nimmer deel kan uitmaken van een gemeenschap: de uitsluitingsclausule. Dat is handig als de erfgenaam gaat scheiden, hij hoeft dan zijn ontvangen erfenis niet te delen met zijn aanstaande ex-echtgenoot. U kunt deze uitsluiting uitbreiden door ook erven uit te sluiten. U maakt dan een tweetrapsmaking. U bepaalt dan dat uw zoon wel van u erft, maar dat als hij komt te overlijden, dat uw erfenis dan fictief via u naar de tweede trap gaat, bijvoorbeeld het andere kind. De vrouw van uw zoon erft zo uw nalatenschap niet.

Gun uw zoon het vruchtgebruik van uw nalatenschap en geef het bloot eigendom aan de andere zoon. Uw zoon mag dan over uw nalatenschap beschikken, maar als hij komt te overlijden, wast het bloot eigendom van het andere kind aan tot vol eigendom en erft uw schoondochter dus niets.
 
Op papier klinken deze mogelijkheden misschien aantrekkelijk, in de praktijk is het minder eenvoudig. De zoon die de eerste trap erft moet uw erfenis bewaren, maar als hij er behoefte aan heeft, mag hij interen. Dat geldt ook bij het vruchtgebruik. De zoon zonder kinderen moet daarom een goede administratie bijhouden zodat duidelijk is wat de volgende trap of de bloot eigenaar uiteindelijk toekomt. In het voorbeeld erft steeds de andere zoon, maar dat kan ook bijvoorbeeld ook een goed doel, de kleinkinderen of vriend zijn.
 
Beide constructies hebben niet alleen effect bij het erven, maar ook voor de erfbelasting. Bespreek voordat u besluiten neemt, de verschillende mogelijkheden en de fiscale gevolgen daarvan met de notaris die uw testament opstelt.
 
Nico van Scheijndel werkt als juridisch/fiscaal adviseur voor onder andere de Plustelefoon. Daarnaast houdt hij zich met name bezig met de afwikkeling van nalatenschappen, als executeur, boedelgevolmachtigde of adviseur vanuit zijn bedrijf Akto, uw erfcoach en meerwww.akto.nu. Nico van Scheijndel is medeauteur van de almanak Erven en Schenken van Plus Magazine.