Slimme energiemeters, moeten wij dat nemen? En hoe gaat het met onze eigen energie.

Gepubliceerd op 03-07-12

Overal in Nederland worden momenteel slimme energiemeters geïnstalleerd. Reuze handig, want dankzij deze digitale 'smart meters' kan de netbeheerder op afstand de meterstanden aflezen. Dat is echter niet de enige informatie die deze slimme kastjes kunnen doorgeven.

Ook in de Amsterdamse Orteliusbuurt moeten we er momenteel aan geloven. Netbeheerder Liander (die hier in Noord Holland het monopolie heeft) komt huis aan huis slimme energiemeters inbouwen. Dankzij deze nieuwe digitale kastjes hoeft Liander nooit meer medewerkers langs de deur te sturen om de meterstanden handmatig af te lezen. En ook voor de consument zijn er voordelen:  een slimme energiemeter geeft meer inzicht in je energieverbruik, zodat besparen op stroom en gas nog makkelijker (zouden kunnen) worden. De plaatsing is begin dit jaar begonnen, maar afhankelijk van planning en beheerder moet elk Nederlands huishuiden uiterlijk in 2014 een slimme energiemeter hebben.

Uit onderzoek door de European Data Protection Supervisor (EDPS) blijkt nu echter dat deze kastjes nog veel meer informatie kunnen onthullen over de huishoudens waarin ze worden geplaatst. Volgens de Europese privacywaakhond zal de meter daar ook waarschijnlijk voor worden gebruikt, tenzij de overheid strakke regelgeving introduceert om dat te voorkomen. ‘Hoewel de Europese uitrol van de slimme energiemeters voor grote voordelen op het gebied van onder meer energiebesparing kan zorgen, zal het ook het massaal verzamelen van gevoelige privé-informatie mogelijk maken’, aldus de privacywaakhond.

Nauwkeurige metingVolgens de EDPS kan de nieuwe technologie, die de komende jaren in elk Europees huishouden zal worden geplaatst, worden gebruikt om een groot aantal privacygevoelige activiteiten van het desbetreffende huishouden in kaart te brengen. Door de zeer nauwkeurige meting van energieverbruik kan bijvoorbeeld wordne vastgesteld wanneer de bewoners op vakantie zijn, of er iemand in het huishouden gespecialiseerde medische apparatuur gebruikt en of er regelmatig een babyfoon is aangesloten. Op dezelfde manier kan aan het energieverbruik worden afgelezen wanneer de koelkast wordt geopend, wanneer er iemand onder de douche gaat en hoe de vrije tijd wordt doorgebracht met bijvoorbeeld televisie of spelcomputers.
Sterker nog: als ze de informatie nauwkeurig analyseren, kunnen de energiebedrijven via het slimme meters zelfs precies zien welke televisieprogramma’s we kijken.  Tijdens een eerder dit jaar georganiseerd hackerscongres in Berlijn vertelden twee hackers eerder dit jaar over hun onderzoek naar de via smart meters verzamelde informatie. In dit geval bleken de door het tweetal in kaart gebrachte meters het stroomverbruik van debetrokken huishoudens om de twee seconden te monitoren.
Te hoge frequentieEen veel te hoge frequentie om nog van waarde te zijn bij het besparen van energie. Op deze manier konden echter wel zeer subtiele verschillen in stroomverbruik worden gemeten. Zoals het verschil in helderheid van het scherm bij verschillende televisieprogramma's en films.  Door deze gegevens naast elkaar te leggen kon het kijkgedrag van met een smart meter uitgeruste huishoudens gemakkelijk worden vastgesteld, constateerden de onderzoekers. In Nederland is daarom al besloten dat de meters slechts één keer in de twee maanden hun gegevens mogen doorsturen.
Gecombineerd met andere gegevens zou het leven in een huishouden echter nog steeds van minuut tot minuut kunnen worden gereconstrueerd. Verontrustend, te meer omdat de Europese Commissie tot op heden nauwelijks actie heeft ondernomen om misbruik van deze gevoelige gegevens te voorkomen.  Dat dat wel nodig is bleek vorige week vrijdag. Netwerkbeheerder Liander kreeg toen een boete van 3,3 miljoen euro, omdat het de gegevens van zijn klanten niet voldoende had beschermd. Hoog tijd dus dat Nederlandse huishoudens ook worden voorzien van een slimme privacymeter.
Arnoud Groot
Slimme meters in Radar
[noot van de redactie] Zie ook Radars uitzending (2009) over de slimme meter. Mede dankzij dit item en de invloed van ons Testpanel is de wet hierover toen herzien.